Çift Terapileri
DUYGU ODAKLI ÇİFT PSİKOTERAPİSİ
Eşler arasındaki etkileşimsel değişime odaklanan duygu odaklı çift terapisi sorunu bağlanma ve kimlik problemi olarak ele alır. Bu ikisi farklı kombinasyonlarla eşlerin her ikisinde de görülebilir. Her ne kadar duygulanımlar üzerinden devam eden bir terapi sürecini öngörse de duygu odaklı terapi birçok farklı yaklaşımın bir kombinasyonunu sunar. Duyguların tanımlanması, anlamlandırılması, iletilmesi ve olası yanıtların değerlendirilip ilişkinin dönüşmesiyle ilgilenir. Odak noktası üçüncü bir bileşen şeklinde ilişkidir. İlişkideki ulaşılabilirlik, esneklik, yanıt alabilir ve verebilir olma, kimliğin onaylanması, güvenlik ve yakınlığın tesisi gibi konular işlenir ve bunların istendik yönde dönüştürülmesi hedeflenir.
Duygu odaklı çift terapisinin genel ilkeleri arasında şimdi ve burada cereyan eden ilişkiye ve eşlerin primer duygularına odaklanmak vardır. Geçmiş yaşantılara bugünkü etkileşimi anlamlandırmak üzere gidilir ama asıl mevzu ilişkide deveran eden döngülerdir. Primer duygulara erişim kadar etkileşimdeki döngülerin de açığa çıkarılması gerekir. Gündelik sorunlar sadece altta yatan döngünün bir görüntüsünü sunar. Son tahlilde amaç eşlerin primer duygularının ifşası ve bunların iletilmesiyle birlikte, davranış ve eylem biçimlerinin dönüştürülmesi ve yeni bir ilişki modelinin inşasıdır.
GOTTMAN ÇİFT TERAPİSİ
Gottman çift terapisi duygu odaklı bir terapi biçimidir fakat aynı zamanda çiftler arasındaki çatışmalara, düşüncelere, ilişkinin geçmişine ve bireysel öykülere odaklanması nedeniyle davranışçı, varoluşsal, bilişsel, öyküsel, sistemik ve psikodinamik yaklaşımları da kullanır. Bu yönüyle bütünleyici bir terapidir. Aile danışmanlığı ve çift terapisinin yanı sıra çocuk-ebeveyn ilişkilerine de etkisi kanıtlanmıştır.
Çiftler arasındaki çatışma, arkadaşlık ve ortak anlam sistemlerini yeniden inşa etmeyi hedefleyerek üç yönden ilerleyen terapi; güvenli ilişki evi modelini kullanır. İlişki ustaları, ilişki felaketleri, mahşerin dört atlısı (eleştiri, savunma, aşağılama, duvar örme) gibi kendine has kavramlar üzerinden ilerler. Temel olarak ilişkideki çatışmalar esnasında pozitif etkiyi artırırken negatif etkiyi azaltır. Bireylerin meta-duygu uyumsuzlukları arasında köprü kurarken çiftler arasında ortak bir anlam yaratım sistemi kurmayı amaçlar. Terapist çiftin seansa getirdiği duygulara, negatif etkileşim kalıplarına bakarak çatışmanın, duygusal ihmalin nedenlerini anlamaya, anlaşmazlıkları ise yapıcı bir şekilde çözmeye odaklanır. Terapist, çiftin arasındaki güven, sevgi, arkadaşlık, bağ kurma, ortak anlam ve birliktelik yaratma gibi pozitif duyguları yeniden inşa etme veya pekiştirme üzerine çiftle birlikte çalışır.
İMAGO ÇİFT TERAPİSİ
İmge için kullanılan ve Latince İmago kelimesinden adını alan İmago çift terapisi, psikodinamik yaklaşımı transaksiyonel analiz ve bilişsel-davranışçı yaklaşımlarla bütünleştirir. Eş seçiminde bilinçdışı faktörlerin önemli bir rol oynadığını kabul ederek ilişkiler ve aşka dair bilinçli ya da bilinçsiz şemalarımıza işaret eder. Yaklaşıma göre eğer çocukken sevgi elde etmek için bir görevi son derece iyi yapmak zorunda kaldıysanız, bu duyguyu yetişkin yaşamınızda da sürdürebilirsiniz. Eşinizden ihtiyaç duyduğunuz ve istediğiniz sevgiyi almaya layık hissedebilmek için her şeyi mükemmel derecede iyi yapmaya çalışabilirsiniz. Aradığınız sevgiyi alamazsanız kendinizde kusur aramaya başlayabilirsiniz. Reddedilmeyi hak ettiğiniz bir şey olarak içselleştirebilirsiniz çünkü inanışınıza göre sorun sizdedir.
İmago çift terapisi; ilişkilerde nasıl iletişim kuracağınızı öğrenmek, bağlantı kurmak, döngü şeklinde tekrarlayan çatışmalarda çözüm sağlamak, geleceğe dair planlamalara ilişkin sorunları ve samimiyet eksikliğini gidermek, erişkinliğin bir yolu olarak çatışmayı kullanmayı öğrenmek gibi hedeflere dayanır. Diyalog, empati, yansıtma, doğrulamayı çiftlere psikoeğitim kapsamında öğreterek ilişkiyi yeniden şekillendirir.
İmago terapisi, kendimiz ve şu anda kim olduğumuzu neyin şekillendirdiği hakkında geçmişe dair derin bir farkındalık yaratır. Değerlerimiz, alışkanlıklarımız, hassasiyetlerimiz, arzularımızı tanımamızı ve bugün bunları ilişkilerimize nasıl yansıttığımızı aynalayarak yeniden bakmamızı sağlar. Kendimize dair bu derin anlayış, partnerimizi nasıl ve neden seçtiğimize, yakın ilişkilerimizde neye değer verdiğimize ve ne istediğimize dair gerçek bir anlayışı haritalandırarak bizi aydınlatır. Bu bilgiyle bizi sağlıklı ilişkilere götürmeyi amaçlar.
İmago terapisinin önemli bir özelliği de sadece çiftlere değil, ilişkisi olmayan bireylere de uygulanabilir olmasıdır. Bu sayede ilişki kurmakta zorlanan, hep aynı profili; ihtiyaçlarını karşılamayan, hak ettiği değeri ve sevgiyi kendisine göstermeyen insanları hayatına çeken ve yürümeyen ilişkilerini çözmekte zorlanan bireyler geçmişten getirdikleri hangi döngüleri, inançları, travmaları ilişkilerine yansıttıklarını ve neyi bilinçsizce tekrarladıklarını fark edebilir, daha sağlıklı ve tatmin edici ilişkiler inşa edebilirler.